Logo

Logo van de DICHTERSBANK 
Illustratie: Louis Radstaak
Letter: Staccato 222 BT.

Terwijl de waard op weg naar de Rabobank net als de pianist Liberace het huilen nader stond dan het lachen kreeg hij een idee: 'Waarom niet zelf een bank beginnen?' 'Makkelijk zat' om met Rooie Fred te spreken, Dirk Knippenga had het ook gedaan; ijverig bonnen uitschrijven, een kasboek netjes bijhouden en zorgen voor een goede uitstraling. En gewoon blijven doen, een kaartje blijven leggen met de klandizie, niet naast je schoenen met gaatjes gaan lopen.
Nadat hij bij de bank met de ongure Servokroatische naam zijn zaakjes geregeld had fietste hij over de brug terug naar zijn intieme café. Hij ging een logo ontwerpen op zijn oude Apple computer. Het was al donker geworden toen hij opkeek van het beeldscherm en in de schemering het water zag rimpelen in de najaarswind. Tevreden keek hij naar het logo van de Bank voor Armen die hij zou gaan oprichten: de DICHTERSBANK. Voortaan zou niets meer hetzelfde zijn in de bankwereld, deze bank zou het wak vullen waarin de Schaatsbank van Knippenga was verdwenen.

Schaatsbank

Portret van de oprichter van de Schaatsbank.

Collectie Museum voor Reëele Kunst. Foto: Louis Radstaak

Het tumult in Wognum is de waard van het noodlijdende café aan het kanaal in Kleindochteren niet ontgaan. Op het beeldscherm van de in een hoek van de gelagkamer hangende oude Philips tv volgt hij de ontwikkelingen rond de Schaatsbank hoofdschuddend. Zijn klandizie kijkt mee en ondertussen diep in het glaasje. "Dirk" roept rooie Fred, "Ie'j hebt er 'n puijnhoop van 'emaakt!" en zijn drinkebroers knikken allen instemmend. Ze zien het somber in voor de schaatsers op het Twentse kanaal: weg team, weg salaris, weg klapschaatsen, terug krabbelen naar huis op Friese doorlopers. Onderweg van honger in een wak hengelen naar een Zalm, maar die soort is al naar veiliger oorden vertrokken. De wal op klunen naar hereboeren van het type van Winstschoten en door hem gedreigd worden met het bellen van de wachtmeester der Rijkspolitie 'himself'. De waard droogt zijn handen aan zijn morsige voorschoot en maakt zich op te gaan doen wat hem geadviseerd is: een nieuwe bankrekening openen. Die van de Schaatsbank doet het nog tot woensdag, daarna is het waarschijnlijk afgelopen. In de spiegel achter de tap ziet hij de hoofden van gladde palingen als Frank de Raaf, Ed Naaipels, Klaas Wijting en andere baantjesjagers. 'De wereld is een lagere schoolplein', verzucht hij, 'na het speelkwartier voel je je weer beetgenomen door die rotzakjes'. Hij hoopt op een strenge winter, waarin vette vissen het moeilijk krijgen onder het kanaalijs. Op de schaatsbank voor het café zal hij onverschillig toekijken, neemt hij zich voor. Zuchtend stapt hij op de fiets, de Rabobank wacht al op hem. 'Wacht eens' dacht hij, 'wat betekent Rabo ook weer in het Servokroatisch?'.

Oktoberfeesten

illustratie: Louis Radstaak

Uit het nabije Duitsland zijn ooit de oktoberfeesten overgewaaid, dit weekend gaat het 'los' in het zwaar concurrerende 'Cafe De Radstake' met Heino, de hoogblonde laag zingende en slechtziende 'Schlagerprinz'. De waard moet met lede ogen en dito zaal aanzien dat het volk naar de verre Achterhoek trekt voor bier en 'brommers kiek'n'. Toch is er een lichtpuntje in het donkere café aan het stille kanaal: een nieuwe jukebox, besteld in China. Ze maken daar alles (na) en je kunt krijgen zoals je het hebben wilt. Dus staat daar nu een fonkelnieuwe Hein-o-la, gevuld met meezingers van de bekende tekstdichter Bastiaan Hiele. Vergenoegd bekijkt de waard het muziekmeubel en duwt een euro door de sleuf. Heino komt tot leven, de bassen dreunen, de hoge tonen snerpen, voorbijgangers kijken bevreemd naar de zware gestalte met bierbuik die zowaar met enige elegantie door het etablissement beweegt. De meeuwen aan de waterkant zijn opgeschrikt en een eind verder neergestreken in het avondlicht. De waard neuriet "Altijd oktober, altijd bladeren, altijd dit lege hart" en deint door de gelagkamer met een glaasje jenever in zijn morsige vingers en een weemoedige blik in zijn waterige ogen. Een passant mompelt: "De woard kump thuus!".

Oranjebitter

Aan de overkant van het café bij het Twentekanaal in Kleindochteren lag de replica van de HMS Beagle nog steeds aangemeerd. De passagiers hadden het scheepje de vorige dag ordelijk verlaten, tenslotte was het een keurig gezelschap: de Bond van Oranjeverenigingen. Zij hadden hun jaarlijks congres gehouden in de zaal van een concurrent, stelde de waard van Café Radstaak de volgende dag enigszins bitter vast. In deze barre tijden kon hij best een extraatje gebruiken, ook al had hij een hekel aan Oranjeklanten. Hij dacht aan de dichter Richard Minne en diens mooie regels: "Veracht de burgerman, maar ledig zijne kruiken". Graag had hij de omzet van zijn Oranjeboombier en Oranjebitter royaal zien stijgen; het mocht niet zo zijn. Hij stond op en legde een portie bitterballen in de magnetron, terwjl hij zijn manchester broek opnieuw vastmaakte aan zijn slappe bretels. Zuchtend ging hij weer zitten en las verder in de De Stentor. Hij las de kop 'Prins moet weg uit vastgoedproject' en dacht aan de mooie villa Espérance een eind verderop aan het kanaal. Zou dat niet wat zijn voor Alexander? En ook goed voor de omzet, want de Prins houdt wel van een biertje... Hij nam een slok koffie en hapte in een te hete bitterbal, zijn vloek was buiten te horen, maar niemand nam aanstoot. Niemand zag ook dat hij de rest van de dag liep met een oranje Bic balpen door zijn brede neus, zoals hij dacht dat ze in Mozambique deden. "Verrek", dacht hij hikkend en oprispend, "Bic en Mozambique rijmen".

De reis van de Beagle

De herfst diende zich aan met wind en regenvlagen bij het Twentekanaal. De waard van het stille café keek over het water naar de sierlijke brug. Hij kon zijn ogen niet geloven: daar kwam een zeilschip met de naam 'Beagle'en het ging aanleggen bij tegenover het café. Darwin, schoot het door hem heen, hier in Kleindochteren!? In zijn opwinding liet hij een dienblad met bierglazen uit zijn morsige handen vallen en beende naar buiten. Zou het dan toch waar zijn dat hier in deze gemeente de oorsprong van alle soorten en mogelijk zelfs de mens te vinden zou zijn? Opeens voorzag hij een grote toeloop naar zijn café en ging schielijk weer naar binnen om de scherven op te ruimen voordat zijn vaste klandizie kwam. In de spiegel achter de tap bekeek hij zijn brede kaken, platte neus en diepliggende ogen onder een vooruitstekende schedel en voelde een lichte trots over zijn nederige afstamming uit dat mooie Duitse dal. De jukebox kreeg de opdracht het nummer Bottle van ene Guy K te spelen.

De waard droomt

De waard van Café Radstaak stond te dromen bij een tramhalte in Praag, de tram kwam en verdween om de hoek zonder hem. Hij begon te lopen, de stad uit, naar het platteland. Op de landweg begon een hevige wind te waaien over het kale landschap, hij kwam nog nauwelijks vooruit. Even dacht hij al dicht bij zijn vaderland te zijn, maar het was alleen de gelijkenis met het landschap: weiden omzoomd met populieren. De straatnaambordjes waren echter in het Tsjechisch.
Er kwamen karren aan, met paarden ervoor en zingende boeren erop. Hij wilde een lift, terug naar de stad. Een boer zong een lied in gebroken Nederlands, over de deugden van de vrouw, maar ook haar ondeugden. Hij luisterde er glimlachend naar, terwijl hij tussen de karren voortsjokte met een zware linnen zak die over zijn schouder hing. De zak stond bol van paperassen, zoals de dichter Chlebnikov bij zich had op zijn zwerftochten door Rusland.
Terug in de stad nam hij een baantje als sorteerder van bakstenen en bezag trots een groeiende stapel rode stenen. Waar die toe dienden was onduidelijk, er kwamen geen afnemers en de stapel groeide uit tot een berg. In een kiosk om de hoek zag hij een affiche met een afbeelding van een figuur met een pestmasker, achter hem een middeleeuws tafereel. Het was een aankondiging voor het Chlebnikov Carnaval in Kessel-Lo, bij Leuven. Hij hield op met stenen stapelen en ging op weg, naar België.
In de verte meende hij al de onbegrijpelijke 'Phonetische Poëzie' van Chlebnikov te horen: Ora Smetis, Ora Smetis...

'Caféracerdag'

Zondag 5 juli 2009 snorde de morsige waard op zijn Kreidler van Kleindochteren naar Achterveld, een plaatsje bij Barneveld. Hij wou dat wel eens meemaken, zo'n samenscholing van oude rockers met hun meest Britse motorfietsen, of zoals de speaker zei: "van Engelse makelaardij".
Hij zag bij aankomst een demonstratie van hoe te arriveren bij het café: Iets te hard aan komen rijden, even wachten op aanwijzingen van de steward, het aangereikte kunststoftegeltje (tegen het wegzakken in het grasveld op de 'jiffy') tussen de kaken klemmen en een kort sprintje trekken naar de parkeerplaats.
De plek waar de deugnieten hun trots parkeerden was bij zaal 'De Moespot', in het Nedersaksisch bekend als een pan boerenkool. Maar voor dat heerlijke gerecht was het te warm, de bikers en hun dames konden hun tattoo's eens goed laten zien. Ook de motoren mochten er zijn, de waard stond soms te likkebaarden. Hij herkende een drietal klassieken die hij zelf ooit bezat en bekeek met gemengde gevoelens zijn fletse spiegelbeeld in een glanzende benzinetank. Onlangs had hij eens geteld en gewogen welke hij allemaal had bezeten van het magische fenomeen motorfiets, na Pegasus het begeerlijkste paard voor een dichter. Hij kwam tot veertien stuks en rangschikte ze enigszins op rijm tot de klaagzang 'Trial and Error'.
Geamuseerd liep hij rond te 'kieken' bij de machines, snoof de geur van hamburgers en uitlaatgassen op en merkte weer hoe goed de sfeer is onder motorliefhebbers.
Na het uitreiken van de trofee voor de mooiste 'Wankel'motorfiets brak de samenscholing op en brulde de straat uit, zich verspreidend over de mooie stuurweggetjes rond Achterveld. De waard besteeg zijn brommer en nam de langste weg naar huis. In Voorst bij Zutphen bekeek hij even zorgelijk de houten bouwval van 'Stationskoffiehuis Radstaake'. "Het is moeilijk in de horeca", zei hij tegen niemand in het bijzonder. Even later zag hij een hele groep oude nozems op hun Kreidlers, de meesten met een wit snorretje. Klik hier voor details van deze dag